Ergonomia pracy
Zgodnie z danymi zawartymi w ,,Ogólnopolskim programie profilaktyki przewlekłych bólów kręgosłupa’’ stworzonym przez Ministerstwo Zdrowia, na bóle pleców (szczególnie w odcinku lędźwiowo-krzyżowym) cierpi ok. 70% dorosłych osób w Polsce. Centralny Instytut Ochrony Pracy dokonał porównania dwóch grup zawodowych: pracowników fizycznych oraz pracowników biurowych, pod względem zgłaszania dolegliwości bólowych, związanych z układem mięśniowo-szkieletowym. Zdecydowanie najczęściej zgłaszanym problemem w obu grupach były bóle w kręgosłupie lędźwiowo-krzyżowym (38% pracownicy biurowi, 20,8% pracownicy fizyczni). Na drugim miejscu zlokalizowano bóle kręgosłupa szyjnego (35% pracownicy biurowi, 19,5% pracownicy fizyczni). Pod względem pozostałych dolegliwości widzimy znaczącą rozbieżność. W gronie osób wykonujących pracę przy komputerze wymieniano bóle kończyn dolnych (21%), ręki i nadgarstka (17%), a także stawu barkowego (11%). W grupie osób pracujących fizycznie zaobserwowano o wiele większy zakres przypadłości. Zostały wymienione między innymi: kręgosłup piersiowy (15%), stawy nadgarstkowe/dłonie (12%), stawy biodrowe (6,8%) oraz stopy (5,8%).
Jakie czynniki wpływają na tak kształtujące się statystyki?
Z pewnością przyczyn jest wiele, natomiast bez wątpienia jedną z nich jest środowisko pracy określane mianem ,,nieergonomicznego”.
Czym właściwie jest ergonomia pracy?
Zdaniem Pani Justyny Szymczyk, autorki artykułu pt. ,,Co to jest ergonomia i jakie ma dla nas znaczenie’’, ergonomia ma służyć zapewnieniu odpowiednich warunków w miejscu pracy, które zminimalizują ryzyko wypadków i urazów różnego rodzaju. Dzieli się ona na dwa rodzaje: koncepcyjną oraz korekcyjną.
Pierwsza zajmuje się dostosowaniem warunków pracy do możliwości pracownika już na etapie projektowania stanowiska. Dobieranie odpowiednich układów mebli, a także pomieszczeń.
Celem ergonomii korekcyjnej jest zmiana istniejących już stanowisk pracy na bardziej dopasowane do pracownika. Głównym założeniem jest poprawienie komfortu pracy oraz wprowadzanie ulepszeń.
Jak powinno wyglądać ergonomiczne stanowisko pracy w praktyce?
- Jeżeli w firmie wykorzystuje się laptopy lub notebooki, powinno się stosować podstawkę podnoszącą ekran delikatnie poniżej linii oczu.
- Monitor powinien mieć matowy ekran oraz zawierać szereg funkcji pozwalających na regulowanie np. jasności ekranu, redukcji migotania obrazu, czy też redukcji niebieskiego światła.
- Wielkość myszy powinna pozwalać na położenie na niej całej dłoni oraz nie wymuszać konieczności odwodzenia ramienia podczas korzystania z niej.
- Jak najdłużej powinniśmy korzystać ze światła dziennego. Jeżeli pracujemy po zmroku, zalecane jest używanie oświetlenia głównego oraz miejscowego, czyli małych lampek biurowych, których światło nie powinno razić.
- Zgodnie z zasadami BHP, pracownik powinien mieć dla siebie co najmniej 2 metry kwadratowe powierzchni i co najmniej 13 metrów sześciennych pomieszczenia.
- O prywatność pracownika powinno się dbać, osłaniając jego przestrzeń ściankami biurowymi.
- Krzesło, na którym siedzi pracownik, powinno być w jak największym stopniu regulowane (wysokość i głębokość siedziska, oparcia oraz podłokietników), co ma zapewnić odpowiednie dopasowanie do wzrostu i odciążenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Nawet jeśli powyżej wymienione warunki są spełnione, nie można zapominać o prawidłowej postawie ciała podczas pracy.
- Plecy powinny być wyprostowane i oparte o siedzenie, a kolana zgięte, tworząc kąt 90 stopni.
- Nie powinno się nadmiernie zginać ręki w łokciu czy nadgarstku.
- Nie zaleca się ,,leżenia na krześle’’ czy też siadania z jedną nogą podwiniętą pod pośladki. Obie pozycje mają fatalny wpływ na kręgosłup i z czasem spowodują dolegliwości bólowe.
Magistrowie Inżynierowie Paweł Bartuzi oraz Joanna Kamińska przeprowadzili badania, których celem było sprawdzenie subiektywnej wiedzy pracowników na temat ergonomii pracy oraz porównanie ich wiedzy teoretycznej do zastosowania w praktyce. Badanie przeprowadzono na próbie 53 osób w wieku od 32. do 52. roku życia. Respondenci, w kwestionariuszu składającym się z 40 pytań, oceniali swoją znajomość zagadnienia ergonomii stanowiska komputerowego. Średnia ocena osób badanych na dziesięciostopniowej skali wynosiła 4,68.
Niestety wiedza pracowników na temat środowiska pracy nie miała odzwierciedlenia w praktyce. 96% osób badanych uznało, że należy opierać plecy o krzesło, natomiast robiła to mniej niż połowa. 51% wykorzystywało oparcie rzadko lub prawie wcale.
89% wiedziało, że należy opierać nadgarstki o blat podczas pracy, niestety zasadę tę wprowadziło w życie 68% osób.
Na podstawie przytoczonego powyżej badania można stwierdzić, że mimo iż pracownicy funkcjonują w ergonomicznym środowisku oraz mają wiedzę na temat przykładowo, prawidłowej postawy, nie zawsze wcielają zasady w życie.
W takim razie, co robić jeżeli poprzez długoletnie utrzymywanie złej postawy ciała podczas pracy, borykamy się z bólami pleców?
Jednym ze sposobów są ćwiczenia wzmacniające mięśnie kręgosłupa. Należy je wykonywać pod okiem doświadczonego trenera, który odpowiednio zadba o technikę wykonania.
- Martwy ciąg.
- Ukłon japoński-ćwiczenie rozciągające mięsnie pleców.
- Skłon ,,dzień dobry’’
- Podciąganie na drążku.
Jeżeli już teraz odczuwacie bóle pleców lub inne dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, a po przeczytaniu tego artykułu macie podejrzenia dlaczego tak się dzieje, to najwyższy czas interweniować. Jeżeli środowisko pracy uznajecie za ergonomiczne, jedną z przyczyn może być wasza zła postawa w czasie pracy, jednakże nigdy nie należy lekceważyć dolegliwości i skonsultować je z lekarzem.
Materiały:
https://ergotest.pl/ergonomia-w-pracy/
Bartuzi P., Kamińska J. ,,Obciążenia i dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego, a poziom wiedzy pracowników o ergonomii stanowiska komputerowego’’.
http://pracujkomfortowo.pl/o-ergonomii/zorganizowac-prawidlowe-stanowisko-pracy-komputerem/
https://poradnikpracownika.pl/-co-to-jest-ergonomia-i-jakie-ma-dla-nas-znaczenie
Ministerstwo Zdrowia ,,Ogólnopolski program profilaktyki przewlekłych bólów kręgosłupa’’.
